การฝึกอบรมเสริมสร้างความรู้
และทักษะการล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเองที่บ้าน
บทนำ
การเกิดภาวะเยื่อบุช่องท้องอักเสบ
เป็นภาวะแทรกซ้อนที่เป็นปัญหาหลักในผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้อง พบได้ประมาณร้อยละ 15-35 ในจำนวนผู้ป่วยที่อยู่รักษาในโรงพยาบาลพบได้ประมาณ 1 ครั้งใน 24 เดือน (0.5 ครั้ง/คน/ปี)
สำหรับการเกิดเยื่อบุช่องท้องอักเสบของผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้อง
ของหน่วยโรคไตโรงพยาบาลพระพุทธบาทในปี พ.ศ. 2558-2560 พบได้ 1 ครั้งใน 29.3
, 31.16 และ 28.05 เดือน ตามลำดับ การประเมินหาสาเหตุของการติดเชื้อในช่องท้อง
โดยเฉพาะการประเมินเทคนิคของผู้ป่วย โดยการสอบถามประวัติการเปลี่ยนถ่ายน้ำยา
ผู้ดูแลที่บ้าน สถานที่ที่ใช้ อุปกรณ์ต่างๆ
และการประเมินสภาพทั่วๆไปของผู้ป่วยเกี่ยวกับท้องผูก ท้องเสีย
และปัญหาเกี่ยวกับการติดเชื้อของแผล ช่องสายออก
ระยะเวลาของการล้างไตทางช่องท้องที่นานกว่า 6 เดือน
ก็เป็นภาวะแทรกซ้อนอีกอย่างหนึ่งที่ต้องมีการประเมินผู้ป่วย การกำกับดูแลให้ผู้ป่วยรู้วิธีการรักษาตนเองที่บ้าน
ทำการฝึกอบรมหรือสอนผู้ป่วยให้รู้จักดูแลตนเองในด้านต่างๆ
ด้วยประสบการณ์ในการดูแลผู้ป่วยได้อย่างเหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย
ซึ่งก่อให้เกิดคุณภาพชีวิตที่ดี
วัตถุประสงค์ เพื่อพัฒนาโปรแกรมการฝึกอบรมเสริมสร้างความรู้และทักษะการล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเองที่บ้าน
และ
ศึกษาประสิทธิผลของโปรแกรมการฝึกอบรมเสริมสร้างความรู้และทักษะการล้างไตทางช่องท้องด้วยตนเองที่บ้านต่อความพึงพอใจและการเกิดเยื่อบุช่องท้องอักเสบ
วิธีการศึกษา เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพเกี่ยวกับการดูแลตนเองของผู้ป่วยที่เข้ารับการรักษาด้วยการล้างไตทางช่องท้อง
ที่ว่า
การติดเชื้อของเยื่อบุช่องท้องจากการรักษาด้วยการล้างไตทางช่องท้องอย่างต่อเนื่องเกิดจากพฤติกรรมการดูแลตนเองที่นำไปสู่การติดเชื้อ
วิเคราะห์สาเหตุ จากการศึกษาพบว่ามีหลายสาเหตุที่เกี่ยวข้อง
ได้แก่ สุขลักษณะ และลักษณะพฤติกรรมการดูแลสุขภาพของผู้ป่วย การดูแลหรือปฏิบัติตนไม่ถูกต้อง ทบทวนวรรณกรรมที่เกี่ยวข้องและพัฒนาโปรแกรมขึ้นจากแนวคิดการดูแลตนเอง
Self-Care
of patients who had Peritonitis from CAPD โดยความหมายของการดูแลตนเอง
คือการทำกิจกรรมให้ดีที่สุดด้วยตนเอง พัฒนาสื่อได้แก่ การพัฒนาภาพโปสเตอร์ประกอบ
การให้ความรู้ทางทฤษฎีมีการปรับเนื้อหา จากเดิมเป็นรายละเอียดรูปเล่ม
ซึ่งมีความหนา ลายละเอียดค่อนข้างมาก ยากต่อการศึกษาให้เข้าใจช่วงเวลาเรียนรู้ที่ค่อนข้างจำกัด ปรับรูปแบบเป็น แผ่นภาพขนาดกระดาษ A 4 มี 2 หน้า
และ แผ่นภาพโปสเตอร์ที่มีตัวอักษรและรูปภาพขนาดใหญ่
ภายในแผ่นภาพและโปสเตอร์มีรูปภาพเพิ่มสีสันสวยงาม และ
เนื้อหาแสดงขั้นการล้างไตทางช่องท้องประกอบ ให้มีความกระชับ โดยคำนึงถึงความสามารถจดจำ
ให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบดำเนินการตรวจสอบ จำนวน 1 ท่าน ประชากรและกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ ผู้ป่วยที่ล้างไตทางช่องท้องทั้งเพศชายและเพศหญิงอายุ
24-60 ปี ประกอบด้วยผู้ป่วยรายใหม่ รายเก่าที่ไม่เคยติดเชื้อ และกลุ่มผู้ป่วยเคยติดเชื้ออย่างน้อย
1 ครั้ง รวม 30 รายที่กำลังรักษาในโรงพยาบาลพระพุทธบาท
ระยะเวลาที่ดำเนินการ เก็บรวบรวมข้อมูลระหว่างเดือน
พฤศจิกายน 2561 ถึง มกราคม 2562 รวม 3 เดือน
เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
ผู้ศึกษาได้กำหนดเครื่องมือยึดตามตัวแปรและแหล่งข้อมูล
เครื่องมือที่นำมาใช้ในการศึกษา คือ
โปสเตอร์แสดงเนื้อหาเน้นขั้นตอนและทักษะเกี่ยวกับการล้างไตทางช่องท้องและแบบประเมินความพึงพอใจต่อการเข้าร่วมโปรแกรมการฝึกอบรมล้างไตทางช่องท้อง
ผลการศึกษาพบว่า ผลของโปรแกรมฝึกการอบรมเสริมสร้างความรู้ทักษะการเปลี่ยนถ่ายน้ำยาล้างไตด้วยตนเองที่บ้านต่อความพึงพอใจและการเกิดเยื่อบุช่องอักเสบโดยมีระดับความคิดเห็นและประเมินความพึงพอใจ
แบ่งหัวข้อการประเมินรายด้าน ได้แก่ ด้านความรู้ 7 ข้อ ด้านทักษะ 6
ข้อ ด้านการสอน 5 ข้อ และด้านสื่อการสอน 7 ข้อ ผลการศึกษาระดับดีมาก =
51.07 ระดับดี = 40.27 ระดับพอใช้
= 8.40 ระดับน้อย = 0.26 ระดับต้องปรับปรุง =
0.00 และค่าเฉลี่ย X
=4.41 S.D. =0.64 ในปี 2561
Peritonitis rate = 31.27 ในปี 2562 อยู่ระหว่างเก็บข้อมูล
สรุป การดำเนินการสอนเสริมทั้งผู้ป่วยใหม่
รายเก่าที่ไม่เคยติดเชื้อเยื่อบุช่องท้องและ
ผู้ป่วยเคยติดเชื้อเยื่อบุช่องท้องอย่างน้อย 1 ครั้ง
หรือในรายที่ประเมินแล้วมีเทคนิคไม่ถูกต้อง
มาฝึกอบรมเสริมทักษะและศักยภาพตามโปรแกรม ให้มีความเข้าใจในหลักการการล้างไตทางช่องท้องเป็นอย่างดี
รับรู้ถึงผลดี ผลเสีย ทำให้มีทักษะที่ดีในการดูแลตนเองได้
หรือถ้าผู้ป่วยไม่สามารถดูแลตนเองได้ก็ต้องมีผู้ดูแล (Care giver)
ที่ดีเทคนิคการสร้างแรงจูงใจทำให้ความสามารถจดจำความรู้ไปใช้ในการปฏิบัติดีขึ้น
ผู้ป่วยมีความสนใจและเอาใจใส่ตนเอง ที่สำคัญการมีพยาบาลที่เชี่ยวชาญและชำนาญการในเรื่องการล้างไตทางช่องท้องเป็นผู้ฝึกสอน
และมีโปรแกรมในประเมินการฝึกสอนที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละรายจึงจะทำให้การรักษาประสบความสำเร็จ
มีประสิทธิภาพ และประสิทธิผล ตามมา
ข้อเสนอแนะ/โอกาสพัฒนา
-
เก็บข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับจำนวนวันนอนโรงพยาบาลและค่าใช้จ่ายในการรักษา
ขณะเกิดภาวะ
เยื่อบุช่องท้องอักเสบเพื่อประเมิน
cost effectiveness
- ควรมีการประเมินติดตามผลต่อเนื่องทุก 6 เดือน
หลังฝึกอบรมเสริมสร้างความรู้และทักษะการล้างไตทางช่องท้อง
- เครือข่ายในเขตความรับผิดชอบที่เกี่ยวข้อง
มีส่วนร่วมดูแลผู้ป่วยล้างไตทางช่องท้องเพิ่มขึ้นทั้งในโรงพยาบาลพระพุทธบาท ได้แก่
พัฒนาศักยภาพพยาบาลประจำหอผู้ป่วยที่เกี่ยวข้องในการดูแลผู้ป่วย CAPD และ APD ส่วนนอกโรงพยาบาล ได้แก่ อสม., รพ.สต, โรงพยาบาลชุมชน
นางสาวมาลี มีแป้น
นางสาวสมหมาย วงษ์กระสันต์
นายกฤติเดช อินทร์นุช
โรงพยาบาลพระพุทธบาท จ.สระบุรี
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น